Persoalan Di Sebalik Penyelarasan Tarif Elektrik

Tarif elektrik baru mula berkuat kuasa pada 1 Julai 2008. Rasional di sebalik kenaikan tariff ini merupakan langkah penyelerasan tariff elektrik disebabkan peningkatan harga bahan api utama penjanaan elektrik iaitu gas dan arang batu. Banyak persoalan yang timbul berikutan langkah kerajaan menaikkan tariff elektrik sedangkan Tenaga Nasional Berhad (TNB) memperoleh keuntungan besar.

Umpamanya bagi tahun kewangan 2007, TNB memperoleh keuntungan sebanyak RM1.4 bilion. Bagaimanapun keuntungan tersebut tidak dapat menampung obligasi kewangan tahunan yang perlu dipenuhi iaitu, jumlah pinjaman sebanyak RM21 bilion, perbelanjaan modal sebanyak RM4 hingga RM5 bilion, perbelanjaan operasi yang tinggi termasuk pembayaran kepada Penjana Tenaga Bebas (IPP) sebanyak RM17 bilion pada 2006 dan RM18 bilion pada 2007 dan nilai asset melebihi RM60 bilion.

Oleh itu Returns on Asset (RoA) TNB pada 6.3 peratus adalah sebenarnya lebih rendah daripada perbelanjaan modal iaitu 7.7 peratus. Penyelerasan tarif ini semata-mata untuk menampung kenaikan harga bahan api dan tidak mendatangkan sebarang keuntungan kepada TNB.

Dalam pada itu sebanyak 52 peratus bekalan elektrik di Semenanjung Malaysia dibekalkan daripada loji-loji jana kuasa gas sementara 43 peratus lagi daripada arang batu. Persoalan-persoalan yang ditimbulkan di bawah ini diharap mampu memberi gambaran jelas disebalik isu kenaikan tariff elektrik yang diumumkan Kerajaan baru-baru ini.

Apakah kadar peningkatan harga gas kepada sektor elektrik?

Kerajaan telah bersetuju mengurangkan diskaun harga gas kepada sektor elektrik sebanyak 70 peratus daripada harga pasaran. Dengan erti kata lain, sektor elektrik perlu membayar harga gas pada kadar 30 peratus daripada harga pasaran. Ini bermakna harga gas kepada sektor elektrik akan dinaikkan daripada RM6.40MMBtu kepada RM14.31MMBtu mulai 1 Julai 2008.

Apakah yang dimaksudkan dengan harga pasaran?

Harga gas ditentukan berdasarkan kontrak yang ditandatangani antara pihak pembekal dengan pihak pembeli. Setiap kontrak mempunyai formula pengiraan harga gas yang berbeza. Harga gas yang digunakan untuk menjanaan elektrik adalah disandarkan kepada harga bahan api alternatif yang digunakan oleh pembeli. Sekiranya sebelum ini pembeli menggunakan Medium Fuel Oil (MFO) sebagai bahan api alternatif, maka harga gas akan disandarkan kepada harga MFP manakala MFO pula bergantung kepada harga minyak mentah di pasaran.

Apakah harga pasaran yang dimaksudkan dalam konteks harga gas kepada sektor elektrik di Malaysia?

Harga pasaran yang dimaksudkan ialah harga yang telah dipersetujui di dalam Gas Sales Agreement (GSA) yang ditandatangani di antara Petronas dan penjana-penjana elektrik iatu TNB dan penjana bebas atau Independent Power Producers (IPP). Harga ini disandarkan kepada harga MFO oleh kerana pada masa itu bahan api alternatif bagi penjanaan elektrik ialah MFO.

Apakah formula yang diguna pakai bagi menentukan harga pasaran ini?

Formula yang diguna pakai bagi menentukan harga pasaran ini ialah seperti berikut:

Harga gas kepada sektor elektrik = 1.04 x Harga Medium Fuel Oil

Apakah Medium Fuel Oil?

Medium Fuel Oil atau MFO merupakan bahan api yang digunakan di loji-loji jana kuasa sebagai standby fuel bagi menggantikan bahan api gas sekiranya berlaku gangguan belakan gas.

Bagaimana harga MFO ditentukan?

Harga MFO ditentukan berdasarkan formula tertentu yang disandarkan kepada harga minyak mentah. Secara ringkasnya, sekiranya harga minyak mentah di pasaran ialah AS$120/tong, harga MFO ialah AS$90/tong. Sekiranya harga minyak mentah ialah AS$100/tong, harga MFO ialah lebih kurang AS$70/tong.

Bagaimanakah harga gas kepada sektor elektrik ditetapkan pada RM14.31/MMBtu mulai 1 Julai 2008?

Pengiraan harga gas pada kadar RM14.31/MMBtu dibuat berasaskan keputusan kerajaan supaya sektor elektrik dikenakan harga gas pada kadar 30 peratus daripada harga pasaran iaitu:

Harga gas sektor elektrik (RM/MMBtu) = 0.3 x 1.04 x MFO (USD/barrel)

Oleh kerana harga MFO di pasaran pada masa ini ialah USD$90/tong, harga gas kepada sektor elektrik ialah:

Apakah dengan kenaikan ini, TNB dapat menampung kesan kenaikan kos bahan api?

Tidak, kenaikan ini hanya dapat menampung sebahagian daripada kenaikan harga bahan api dan dan arang batu. Pada tahun ini TNB dijangka membelanjakan RM5.62 bilion bagi menampung kos bahan api sedangkan hasil jualan elektrik yang dijangka diperoleh oleh TNB hanyalah RM5.31 bilion sahaja. Ini atas andaian kadar pertumbuhan dalam jualan elektrik sebanyak 6 peratus.

Kenapakah sebarang kenaikan harga bahan api perlu dilepaskan kepada TNB dan para pengguna sahaja? Kenapakah pihak IPP tidak turut menanggung kesan kenaikan bahan api ini sedangkan mereka mendapat keuntungan yang banyak?

Sebarang kenaikan harga bahan api akan ditanggung sepenuhnya oleh TNB disebabkan elemen fuel cost pass through yang terkandung dalam Power Purchase Agreement yang ditandatangani dengan IPP.

Adakah ini bermakna bahawa pihak IPP tidak menanggung sebarang kos bahan api?

Betul, semuanya ditanggung oleh TNB.

Tidakkah kerajaan boleh berbuat sesuatu untuk mengubah terma fuel-cost pass through ini?

Kerajaan tidak boleh berbuat apa-apa kerana Power Purchase Agreement adalah merupakan perjanjian yang ditandatangani secara komersil oleh TNB dan IPP.

Apakah langkah yang boleh diambil oleh kerajaan untuk memastikanm supaya IPP turut sama menanggung kesan kenaikan harga bahan api?

Semasa mengumumkan kenaikan tariff elektrik baru-baru ini, Kerajaan turut mengumumkan bahawa IPP akan dikenakan windfall levy atau cukai keuntungan berlebihan supaya pihak IPP turut membantu Kerajaan mengurangkan beban yang ditanggung oleh rakyat.

Apakah yang dimaksudkan dengan windfall levy?

IPP dikenakan levi keuntungan luar biasa apabila RoA melebihi 9 peratus (threshold) dengan kadar levi yang dikenakan sebanyak 30 peratus ke atas lebihan keuntungan sebelum faedah dan cukai daripada paras threshold.

Kenapakah kerajaan tidak menggalakkan penggunaan tenaga yang boleh diperbaharui (RE) sebagai langkah untuk mengurangkan pengantungan kepada bahan api fosil seperti gas dan arang batu?

Kerajaan memang menggalakan penggunaan RE untuk menjana elektrik. Sumber-sumber yang digalakkan untuk menjana RE ialah biomass, biogas, mini hidro, solar photovoltaic dan sisa buangan bandaran. Walaupun demikian, penggunaan RE untuki penjanaan elektrik memerlukan kos yang tinggi berbanding bahan api fosil yang lain. Tambahan pula teknologi yang ada pada masa sekarang tidak membolehkan RE digunakan untuk menjana elektrik dalam kuantiti yang besar.

Apakah langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan beban rakyat dalam menghadapi kenaikan tariff elektrik?

Pengguna disaran supaya menggunakan elektrik dengan lebih cekap dan berhemah. Contohnya pengguna boleh menggunakan lampu yang cekap tenaga untuk menjimatkan elektrik. Bagi rumah-rumah yang berhawa dingin pula, penjimatan boleh dibuat dengan melyelaraskan thermostat pada suhu di antara 23 – 25 darjah celcius. Langkah-langkah mudah seperti ini bukan sahaja dapat mengurangkan bil elektrik pengguna malah dapat membantu kerajaan menangguhkan pembinaan loji-loji jana kuasa baru yang sudah tentu akan menelan belanja yang besar.

Bagi sektor industri dan bangunan (komersil dan awam), banyak langkah penjimatan tenaga boleh diambil. Pengguna di sektor industri digalakkan menjalankan audit tenaga di premis masing-masing untuk menilai status penggunaan tenaga. Langkah kecekapan tenaga yang lebih komprehensif dapat diambil dengan mengambil kira hasil audit. Ini termasuklah menggantikan peralatan lama yang tidak cekap tenaga dengan peralatan cekap tenaga. Panduan kepada pengauditan tenaga disediakan dalam penerbitan Malaysia Industrial Energy Audit Guidelines oleh Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi, Pusat Tenaga Malaysia, United Nations Development Programme dan TNB sendiri.

Bagi membantu pihak industri mengamalkan kecekapan tenaga, garis panduan Energy Efficiency and Conservation Guidelines for Malaysian Industries Part 1 : Electrical Energy – Use Equipments yang melibatkan 8 sub-sektor yang berintensif tenaga telah dilancarkan pada 31 Julai 2007. Garis panduan ini memberi panduan kepada pihak industri untuk menguruskan tenaga elektrik dengan lebih cekap dan memilih amalan terbaik (best practices) yang sesuai dalam penyelenggaraan peralatan dan kelengkapan elektrik di kilang/premis masing-masing.